Zaburzenia lateralizacji

Dziecko uczące się pisać z problemami w koordynacji ruchowej jako przykład zaburzeń lateralizacji.

Zaburzenia lateralizacji to problem, który może mieć wpływ na rozwój dziecka, szczególnie w zakresie umiejętności manualnych, koordynacji ruchowej oraz procesów poznawczych, takich jak czytanie czy pisanie. Lateralizacja odnosi się do preferencyjnego używania jednej strony ciała, np. ręki, oka, ucha czy nogi. W przypadku zaburzeń lateralizacji proces ten przebiega nieprawidłowo, co może prowadzić do trudności w codziennym funkcjonowaniu. W artykule omówimy, czym są zaburzenia lateralizacji, jakie są ich przyczyny i objawy oraz jak wspierać dziecko z takimi problemami.

Czym są zaburzenia lateralizacji?

Lateralizacja to naturalny proces, w którym jedna strona ciała staje się dominująca w wykonywaniu różnych czynności. Najczęściej dominacja dotyczy ręki, oka, nogi oraz ucha. W prawidłowo rozwiniętej lateralizacji preferowana strona jest wyraźnie określona, co ułatwia wykonywanie wielu codziennych zadań. Zaburzenia lateralizacji występują wtedy, gdy ten proces nie przebiega prawidłowo, co może prowadzić do tzw. lateralizacji skrzyżowanej lub nieustalonej.

Wyróżnia się dwa główne rodzaje zaburzeń lateralizacji:

  1. Lateralizacja skrzyżowana – kiedy różne narządy dominują po przeciwnych stronach ciała, np. dominacja prawej ręki i lewego oka.
  2. Brak lateralizacji (lateralizacja nieustalona) – kiedy dziecko nie ma wyraźnej preferencji co do używania jednej strony ciała, co może prowadzić do trudności w wykonywaniu precyzyjnych ruchów.

Objawy zaburzeń lateralizacji

Zaburzenia lateralizacji mogą objawiać się na różne sposoby, w zależności od stopnia problemu. Najczęstsze objawy to:

  • Trudności w nauce pisania – dziecko może mieć problemy z uchwytem ołówka, rysowaniem liter lub precyzyjnym pisaniem.
  • Problemy z czytaniem – lateralizacja skrzyżowana, szczególnie w przypadku oka, może prowadzić do trudności w śledzeniu tekstu, zamieniania liter i cyfr.
  • Brak koordynacji ruchowej – dziecko może mieć problemy z wykonywaniem precyzyjnych ruchów, takich jak zapinanie guzików, wiązanie butów czy chwytanie przedmiotów.
  • Trudności w orientacji przestrzennej – problemy z określeniem kierunków, np. mylenie lewej strony z prawą.
  • Wolniejsze tempo nauki nowych umiejętności – dziecko może wolniej przyswajać nowe zadania manualne, a także mieć trudności w aktywnościach sportowych.

Przyczyny zaburzeń lateralizacji

Zaburzenia lateralizacji mogą wynikać z różnych przyczyn, w tym:

  • Czynniki genetyczne – predyspozycje do nieprawidłowej lateralizacji mogą być dziedziczone.
  • Nieprawidłowy rozwój neurologiczny – problemy w zakresie rozwoju układu nerwowego mogą wpłynąć na proces kształtowania się lateralizacji.
  • Niewystarczająca stymulacja w dzieciństwie – brak odpowiednich bodźców ruchowych lub językowych może opóźniać ustalanie dominacji jednej strony ciała.

Jak wspierać dziecko z zaburzeniami lateralizacji?

Wczesna interwencja i wsparcie terapeutyczne mogą znacznie poprawić funkcjonowanie dziecka z zaburzeniami lateralizacji. Oto kilka sposobów, jak można wspierać rozwój dziecka:

  1. Ćwiczenia koordynacyjne – warto wprowadzać proste ćwiczenia, które wspierają koordynację obu stron ciała, np. ćwiczenia równowagi, rysowanie obiema rękami czy gry zręcznościowe.
  2. Terapia integracji sensorycznej – specjalistyczne ćwiczenia z terapeutą mogą pomóc w lepszej integracji funkcji obu półkul mózgowych i poprawie koordynacji.
  3. Regularna obserwacja rozwoju – rodzice powinni obserwować postępy dziecka w zakresie umiejętności ruchowych, manualnych i językowych, aby w razie potrzeby skonsultować się z logopedą lub terapeutą.

Kiedy warto zgłosić się do specjalisty?

Jeśli rodzice zauważają u dziecka trudności w zakresie precyzyjnych ruchów, problemy z nauką pisania, czytania czy ogólną koordynacją ruchową, warto udać się do specjalisty – logopedy, psychologa lub terapeuty integracji sensorycznej. Wczesna diagnoza i terapia mogą pomóc w przezwyciężeniu trudności związanych z zaburzeniami lateralizacji.

Zaburzenia lateralizacji mogą wpływać na codzienne funkcjonowanie dziecka, zwłaszcza w zakresie nauki i koordynacji ruchowej. Wczesna interwencja, wsparcie terapeutyczne oraz odpowiednie ćwiczenia mogą pomóc dziecku w pokonaniu tych trudności i osiągnięciu prawidłowego rozwoju. Warto obserwować rozwój dziecka i w razie potrzeby konsultować się z odpowiednimi specjalistami.